Արդեն ձմեռ է...~

Ձմեռ, կրկին եկար: Ախ՜, ոնց եմ սիրում: Ամեն անգամ յուրովի ես անցնում, սակայն միշտ հիշողությունների մեծ ալիք ես բարձրացնում ներսումս: Եվ ամենանգամ վերապրում եմ, ամեն ինչ նորից ու նորից...Կյանքիս տասնչորսերորդ ձմեռն է, մեռնում եմ հետաքրքրությունից թե ինչպես է անցնելու: Երբ է գալու առաջին ձյունը, ու պարուրելու իր ստեղծած ապրումներով: Ձմեռը կյանքիս կարևոր մասերից է: Այն կարծես լրացնում է իմ էությունն ու ինձ դառձնում մի ամբողջություն: Միշտ անչափ ուրախությամբ կսպասեմ դեկտեմբերի մեկին, որով էլ սկսվում է ինձ համար այսքան կարևորը կյանքի փուլերից մեկը...♥

* * *

Սեր... շատերը այդ բառը լսելիս միանգամից հասկանում են տղա աղջիկ հարաբերությունները: Ոչ: Բոլորն էլ սիրում են, գուցե առանց գիտակցելու, սակայն կա ինչ որ մարդ, առարկա, գործողություն, որ սիրում է մեզնից յուրաքանչյուրը: Ինձ թվում է միշտ չէ որ սերը պետք է փոխադարձ լինի: Սիրում եմ տանջվել, ում է պետք կյանքը եթե ամեն ինչ քո ուզածով է լինելու, որոշ բաների պետք է դժվարությամբ հասնել, կամ չհասնել: Հասկացել եմ, որ շատ դեպքերում երբ տղան իսկապես սիրում է, ոչինչ չի ստացվում: Այդ ամենը տեսել եմ իմ աչքերով, և դիմացինիս ցավը նույնպես զգացել եմ, բայց ինչ կարող ես անել երբ սիրտդ չի ենթարկվում ուղեղիդ ու այդ ամենը գիտակցելով չես կարող սրտիդ ստիպել, որ սիրի այդ մարդուն: 

Լինում են շատ դեպքեր երբ երկուսն էլ սիրում են, ինչ որ ժամանակ միասին են լինում, և գալիս է մի պահ, որ նրանց թվում է թե ուրիշին են հավանում կամ նույնիսկ սիրում: Բայց երբ նրանք այդ մարդուց չեն ստանում իրենց ակնկալիքները, հասկանում են, որ սխալվել են, ափսոսում են և հետ վերադառնում: Սակայն ոչ բոլորն են հետ ընդունում, վախենալով նորից ապրել այդ ցավը: Բայց կյանքում ինչ էլ լինի նրանց մեջ, միևնույնն է մի օր ճանապարհները կխաչվեն, և եթե նույնիսկ նրանք գտած լինեն ուրիշին միևնույնն է այդ պահին նրանց մեջ ինչ որ բան կարթնանա:
Կա սիրո մի տեսակ, որը նույնիսկ սեր անվանել չես կարող, բայց այն շատ ավելի հզոր է քան սերը: Դա կապվածությունն է: Մարդիկ կարող են չսիրել միմյանց, բայց կապված լինելու պատճառով չեն կարողանա առանց իրար:
Սերը անպայման չի լինի աղջկա ու տղայի միջև, այն ամենուր է: Սերն է այն զգացմունքը, որի շնորհիվ այս աշխարհը գոյատևում է: Այն բոլորին ու ամենինչին կապում է իրար ու պինդ պահում: Քանի դեռ կա սեր աշխարհը չի քանդվի: Սակայն իմ կարծիքով այն գնալով կորում է, բոլորին ամեն ինչ մեկ է դառնում և յուրաքանչյուրը մնում է անհատ ու կապ չի ունենում ոչինչի հետ: Սերը կապվածություն է և եթե բոլորը ասում են, որ սիրում են ինձ չի թվում, որ զգում են նույն զգացմունքը, դա կարող է ամենևին էլ սեր չլինել, այլ ուղղակի աշխարհը պահող մի հիմք:

* * *

 Ձմեռ էր: Առանց ինչ որ վարկյան մտածելու, որ կյանքս կարող է 180 աստիճանով փոխվել, քայլեցի առաջ: Այս անգամ քայլս տանում էր դեպի աշխարհի ամենահին քաղաքներից մեկը՝ Հռոմ: Ուր երբեք չէի եղել, բայց շատ էի սիրում և միշտ մտածում էի, որ Հռոմը մի նոր բանի սկիզբ է լինում: Քարտեզը ձեռքիս շփոթված ու խառնված թափառում էի փողոցներում ու բոլորին բարևում: Շատ մարդկանց մեջից նկատեցի մի բարձրահասակ տղայի, ում սիրուն ատամնաշարով ժպիտը, ինձ էր ուղղված: Չգիտեմ ինչու այդ հայացքը մինչև օրվա վերջ աչքերիս առջև էր: Ես միշտ էլ մտածում էի, որ ոչինչ պատահական չի լինում, բայց չէի ուզում շտապել: Երեկո էր ալարում էի դասավորել իրերս, և վրաս կապելով ամենասիրածս վերնաշապիկներից մեկը նստեցի համակարգչի առաջ, տաք շոկոլադով լի բաժակը ձեռքիս: Միացրեցի Ռոք և մտա Ֆեյսբուք: Էջս չէի փակել, ֆիլմ էի դիտում, և լսելով անդադար ծվծվոցները որոնք գալիս էին ֆեյսբուքից բացեցի էջս: Աչքիս առջև իմ և մի անծանոթ տղայի լուսանկար էր: Նայելով այդ լուսանկարին մտածում էի ախր այնքան ծանոթ ժպիտ ունի այս տղան, տեսնես որտեղ եմ տեսել: Միևնույնն է տեղը չէի բերում: Նամակի ձայն եկավ: Ինձ գրել էր իտալացի մի տղա.

-Hi, don’t you remember me?
- No, sorry I am very confused and I can’t bring to the place who you are…
-Yes I noticed it, when I smile at you..:D
-Ohhh! In fact that adult with attractive smile was you? :D
-Yeah!.. Sorry do you speak Armenian? :D
-Այո, ես եկել եմ Հայաստանից, Հռոմը իմ երազանքների երկիրն է և հուսով եմ այստեղից կգնամ մի նոր բան վերցրած:
-Այստեղ ապրում եմ արդեն հինգ տարի, բայց Հռոմի շատ գաղտնիքներ դեռ չեմ բացահայտել, ամեն ինչ կանեմ որպեսզի հասցնեմ և իմանամ Հռոմին վերաբերող բոլոր հարցերիս պատասխանները:
-Երանի քեզ, ես եկել եմ ընդամենը երկու ամսով, դրա համար եմ այսքան շփոթված ու ուզում եմ ամեն ինչ հասցնել:
-Ուզու՞մ ես այդ երկու ամսվա ընթացքում լինեմ քո ուղեկիցը:
-Դա ինձ չէր խանգարի..
և այդ ժամանակ ես ուրախությունից դեն նետեցի տաք շոկոլադով լի բաժակը, սիրտս զգում էր, որ այդ երիտասարդի ժպիտը խորհրդավոր է և մի բան նշանակում է: Զարմանալի չէ, որ հազարավոր մարդկանց մեջից նկատեցի հենց նրան, ով իր ժպիտով խեղաթյուրելով կուրացրեց ինձ: Ամբողջ գիշեր չքնեցի, տարվել էի նրա հետ զրուցելով, իսկ ժամանակը այնքան շուտ անցավ, արդեն առավոտ էր պատրաստվեցի, որպեսզի գնամ նրա հետ զբոսնելու: Նա ինձնից բարձրահասակ էր, իսկ ես սիրում եմ բարձրահասակ տղաներին: Չէի հասկանում հետս ինչ էր կատարվում, չէ որ նման բան ես դեռ չէի զգացել: Մինչ այդ օրը ես անսիրտ, փակ մի աղջիկ էի: Մինչ հանդիպումը չէի նկատել նրա կապտականաչ աչքերի հետաքրքիր ձևը, և մինչ նա խոսում էր ես նրա աչքերով սլացել էի հեռու… Նրա ասածներից չէի լսում գրեթե ոչինչ, մինչև ականջս ծակեց ֆուտբոլիստ բառը:
-Ի՞նչ, դու ֆուտբոլիստ ես:
-Այո, մի՞թե չէիր լսում իմ գոլերի այդ զվարճալի պատմությունները:
-Ոչ, լսում էի,- երջանիկ հիմար ժպիտով նայելով նրան ասում էի ես: Ֆուտբոլ չէի սիրում, քանի որ չէի հասկանում: Ես նկարում էի ու պարում: Ամեն վայրկյան չհասկանալով նրան ավելի էի սիրահարվում, բայց ընդհանրապես ցույց չէի տալիս: Մեր առաջին հանդիպումը անցավ շատ հետաքրքիր, ափսոս ես գնացել էի այնտեղ սովորելու, և նրան կարող էի տեսնել միայն երեկոյան: Միշտ առավոտյան հարմար չէր լինում և երեկոն էր սպասում մեր հանդիպումներին: Դասերս վերջացնելուց հետո, դռնից դուրս գալով միանգամից նկատեցի նրա գրավիչ ժպիտը: Քայլում ու խոսում էինք երկար ժամանակ, միմյանց ձեռք էինք առնում և չէինք նկատում թե ինչպես են րոպեները թռնում: Ամբողջ ժամանակ ինքս ինձ հետ խոսում էի, իսկ նա անջատված ինձ էր լսում և հենց վերջացնում էի ասում էր:
-Բայց ինչ լավն ես դու:
Ես այդ ժամանակ ծիծաղից մեռնում էի, իսկ նա գրկում էր ինձ ու երկար նայում: Այդպես արագ անցավ երկու օր: Երրորդ օրը, որոշեցի դասի չգնալ և ամբողջ օրը նրա հետ անցկացնել: Մենք գնացել էինք Հռոմի մեծ այգիներից մեկը, որտեղ ամբողջ խոտը պատված էր ձյան սպիտակ վերմակով ու որտեղ այդ ժամին մարդ չկար: Ամբողջ այգով մեր ձայներն էին, մենք գրկախառնվում էինք, գոռում ծիծաղում, երբ մոտակա շենքից մի տատիկ գոռաց և անպատվեց մեզ: Նա ինձ ասաց, որ սպասեմ մեկ րոպե և նա կգա: Նա եկավ հիմարի ժպիտով նայեց ինձ և ձեռքը պարզեց: Նա գնել էր մի մատանի, որի հետ խաղալուց հետո ես կորցրեցի այն: Այդ ժամանակ նա ինձ տվեց իր սև խաչերից մեկը, որից նա էլ ուներ: Նա ուներ երկու ուկրաինական կոպեկ, որոնցով խաղում էինք, նա իր կոպեկը գցեց ձյան մեջ և հարցրեց իմն էլ գցի թե ոչ: Ես պատասխանեցի,-Այո,- և նա իմն էլ գցեց: Ամեն օր այդ խաչը կորցնում ու գտնում էի: Ձմեռ, գիշեր այնքան հաճելի էր…  Միշտ հիմար պատճառաբանություններ էի ման գալիս դասի չգնալու համար: Հասնելով համալսարան ասում էի, որ գրքերս թողել եմ տանը և իբր գնում եմ բերելու: Այդ հինգ րոպեյի ընթացքում ես սրթսրթալով սպասում էի նրան նա միշտ հետեվից գալիս էր, աչքերս փակում ու պինդ գրկում, իսկ հեռանալուց առաջ ջերմ համբուրում էր: Մեր հանդիպումների ժամանակ ես միշտ մաստակ էի ծամում և փուչիկ էի անում, ուղղակի հիմար սովորություն էր: Նրա վրա ազդում էր իմ մաստակի այդ տհաճ ճպճպոցը և նա փուչիկը պայթեցնելով համբուրում էր, որպեսզի չլսի այդ ձայնը: Միշտ փողոց էի անցնում ուղիղ առաջ նայելով և շատ արագ, իսկ նա ձեռքիցս հետ էր քաշում ասելով թե մի անգամ էլ անեմ կնեղանա, բայց ես նրան չէի լսում: Նա օծանելիք այդքան էլ շատ չէր փչում, սակայն այդ անուշ հոտը ես միանգամից զգում էի, և երկար փաթաթված նստելուց հետո այդ հոտը կպնում էր վերնաշապիկիս, իսկ ես այն դիտմամբ չէի լվանում, որպեսզի միշտ հոտ քաշեմ և իմանամ, որ նա կողքիս է: Նա ատում էր նկարվելը, ես շատ էի ուզում նրա հետ գոնե մեկ նկար ունենայի և օրերից մի օր դա ստացվեց: Ամեն ինչ արեցի, որ այդ նկարը հանկարծ չկորի: Մինչ այսօր հիշում եմ այն նստարանը, որի վրա ուզում էի գրել մեր անունների առաջին տառերը և հավասար է Любовь, սակայն նա հերքեց ասելով, որ գրեմ հավասար է Любви: Հարցրեցի ինչու՞, ասաց, որ բոլորից տարբերվի: Ձեռքերդ միշտ սառն էին, աչքերդ տխուր, քեզնից զգացվում էր, որ մի բան կոտրել է քեզ, բայց սպասում էի, որ դու ասես: Կար մի քանդված տուն, որը սեփականաշնորհել էինք: Այդ տունը երեք հարկանի էր և ուներ մեծ տանիք: Տանիքից երևում էր մութ ու առեղծվածային երկինքը, այնտեղ կար մի ջարդված մահճակալ պառկում էինք և երկնքին նայելով անկեղծանում: Հիշում եմ սրտիդ արագ բաբախելը, արցունքներդ, երբ ասացիր, որ առաջին մարդն եմ ում հետ այսքան անկեղծ ես: ցուրտ էր, կրակ վառեցինք ու նստեցինք գետնին: Պատմեցիր կյանքիդ այն դրվագները, որոնք ոչ ոք չգիտեր: Մենք փոխվում էինք բաճկոններով, ես ծիծաղում էի վրադ: Տուն գնալուց միշտ իրար քարերով խփում էինք, իսկ հետո ես վազելով գալիս էի ու թռնում, որ բռնես: Մի օր որոշեցինք գնալ այնտեղի լքված երկաթգիծը: Երկար քայլեցինք և մի տեղ նստեցինք: Միասին նարինջ էինք ուտում, երբ դու հանեցիր ծխախոտդ, որ ծխես: Ինձ հարցրեցիր.
-Կյանքում փորձե՞լ ես ծխել:
-Ոչ, մտքովս չի էլ անցել:
-Իսկ ուզում ես առաջին անգամդ ինձ հետ փորձել:
-Այո,-պատասխանեցի ես: Նրա հետ կանեի մտքովս անցնող բոլոր խենթությունները: Մի սուր ապակի գտա և նրա ձեռքին գրեցի անունիս առաջին տառը, նույննել նա արեց: Ես անխիղճի պես մի փոքր խորը արեցի, իսկ նա փորձում էր նուրբ անել, որ չցավեցներ ինձ: Այդ սպին առ այսօր մնացել է: Երբեմն մտածում էի, որ կարող է մենք իրար նույնիսկ չենք սիրում, ուղղակի մեզ իրարից չի բաժանում կապվածությունը: Եթե կա կապվածություն ուրեմն կա սեր, եթե չկա սեր կապվածություն միևնույնն է կա: Ինձ չէր հետաքրքրում դրանցից, որն է մեր մոտ, կարևորը երկուսս էլ երջանիկ էինք: Զարմանալի է, բայց քեզ սիրելով , սկսեցի խենթանալ ֆուտբոլի համար, և խելքս իմը չէր ֆուտբոլիստ տղաների համար: Գարեջուր գնեցինք, գնացինք մեր տուն ժամը 10ին սկսվող Էլ Կլասսիկոն նայելու: Երկուսս էլ Բարսելոնային էինք երկրպագում, և միգուցե հենց մեր բուռն զգացողությունների պատճառով էր, որ Բարսելոնան հաղթեց: Քեզ տեսնելը շատ դժվար էր: Ամեն օր պարապունքի էիր, իսկ հետո շատ հոգնած էիր և մենք չէինք հասցնում միասին լինել: Նկատել էի, որ վերջերս քեզ անընդհատ լավ չէիր զգում, իսկ երբ հարցնում էի ասում էիր, որ հոգնած ես: Ներսումս անհանգիստ էր, առավոտ  աչքերս բացելուց, արդեն սիրտս արագ բաբախում էր: Դու միշտ ինձ հարցնում էիր, եթե իմանայիր, որ քեզ մնացել է երկու տարի ին՞չ կանեիր: Այդ հարցը քեզ շատ էր տանջում և ես մտածում էի, որ մի բան կա: Քեզ հաղորդագրություն թողեցի, որ նշված ժամին լինես, այն քանդած տան տանիքում: Միայն կես ժամ սպասելուց հետո դու եկար: Աչքերդ կարմիր էին: Սիրտս ավելի արագ էր սկսում բաբախել: Նստեցիր առջևումս, բռնեցիր ձեռքերս ու ասացիր.
-Բժիշկի մոտից եմ գալիս, նա ասաց, որ արյան քաղցկեղ ունեմ և ինձ երկու տարի է մնացել: Այդ պահին կարծես տիեզերքը կանգնեց աչքերիս առջև, մի վայրկյան լռեցի հետո սկսեցի ձայնով լացել: Իմանալով այդ հիվանդությանդ մասին դու անդադար ծխում էիր ասելով, որ մեկ է մեռնելու եմ: Ես ամեն ինչ անում էի, որ քո կողքին շատ ժամանակ անցկացնեի: Բացի քեզնից, ուրիշ ոչինչի մասին չէի մտածում: Զգում էի մեր հարաբերությունները գնալով սառում էին, բայց երբ ես հարցնում էի ինչ, որ բան փոխվել է իմ հանդեպ ասում էիր ոչ: Եկավ մի օր երբ ինձ գրեցիր, որ պետք է վիրահատվես և ուզում ես մինչ այդ մենակ մնալ: Ես քեզ տվեցի այդ մի շաբաթը: Հաջորդ օրը դասի գնալուց անցնում էի այգիներից մեկի մոտով, երբ նկատեցի քո այն հիմարի ժպիտը: Կանգ առա, նստած էիր ինչ որ աղջկա հետ, երբ անցա ձեր դիմացով, սկսեցիր ամենավերջին սրիկայի նման համբուրել նրան: Ես հանգիստ քայլելով անցա և մոտակա պատերից մեկի մոտ հիասթափությունից ուշագնաց եղա: Աչքերս բացեցի, կողքիս ոչ ոք չկար, կարծես թափառական շուն լինեի, ձեռքիս իմ սիրած կարմիր Ֆանտայի հյութով: Այդ պահին ատելով սիրում էի քեզ, ու անընդհատ մտածում թե ինչու այդպես վարվեցիր: Այդ հարցի պատասխանը այդպես էլ չիմանալով ես լքեցի Հռոմը: Արդյո՞ք, սա էր այն ինչը ես ուզում էի տանել այս քաղաքից, չգիտեմ: Սա ուղղակի նենգ դավաճանություն էր: Այդ քայլիդ պատճառը ես մինչ այսօր էլ չգիտեմ:
Հ.Գ հիշիր ինչ էլ լինի, քեզ շատ եմ սիրել ու սիրում, մեր մեջ եղած այդ զգացմունքը չէի փոխարինվի ոչինչով: Հիմա մնացել է միայն առեղծվածային, ծիծաղով ու զգացմունքներով լի այդ բուռն ձմեռային հիշողությունները, որոնք ամեն տարի ինձ այցելում են: Իսկ հիմա ես քեզնից ոչ մի լուր չունեմ, չգիտեմ շնչու՞մ ես արդյոք, թե արդեն ոչ…

Ծիծաղ...

Գիտեք, այնքան զարմանալի է, որ մարդկանց մեծամասնությունը կարծում է եթե շատ ես ծիծաղում, ժպտում, ջրիկանում ուրեմն դու լուրջ չես կարող լինել, ոչինչի լուրջ չես վերաբերվում և դեռ չես հասունացել: Կարող եմ ասել, որ հենց հակառակն է, հենց ամենաջրիկ մարդիկ են ներսից ամենակոտրվածներն ու տանջվածները: Երբ, որ պետք է նրանք կարող են շատ ավելի լուրջ լինել, ու ճիշտ խորհուրդներ տան քան մյուսները: Ես էլ եմ փորձում այդպես անել, ինչու տխրես եթե կարող ես գոնե ձևացնել, որ ուրախ ես: Ամբողջ օրը ծիծղալով ու հումորներ անելով ուղղակի աչք ես փակում, ներսումդ կատարվողի վրա: Իմ կարծիքով այդպես ավելի գերադասելի է: Պետք է կյանքին թեթև նայել և եթե ամեն փոքր բանից յուրաքանչյուրս նստի ու դարդ անի, կյանքը կկորցնի իր գույները, որոնք այդքան գեղեցիկ են, այն կդառնա մութ ու մռայլ: Միթե՞ այդպես ձեզ դուր է գալիս: Չեմ կարծում, ուրեմն ժպտացեք, ապրեք ձեր կյանքով, ոչ մեկից կախված մի եղեք: Մեկ անգամ ենք ապրում բոլորս, ինչպես ասում էր Կուրտ Վոնեգուտը պետք է կյանքը ապրել այնպես, որ պատմելը ամոթ լինի, բայց հիշողությունները խենթ ու վառ: Նա շատ ճիշտ է ասել, իմ կյանքը այդպիսին է և ես շատ ուրախ եմ, որ այնպիսի մարդկանցով շրջապատված, ովքեր նույնպես այդպես են մտածում: Մենք ոչ ոքին ցույց չենք տալիս ինչ կա մեր ներսում, պարտադիր չէ, որ յուրաքանչյուր անցորդը քեզ նայելով տեսնի քո հոգու ողջ խորությունը: Մարդ պետք է խորը ու անթափանց լինի, որ ինչքան էլ ուզեն չկարենան մինչև վերջ բացահայտել քո իրական էությունը: Երբեմն պահեր են գալիս, որ հոգիդ մռայլ է դառնում և տխրություն է ուզում, առանց դրա անհնար է: Սակայն ուրախությունն ու ժպիտը միշտ պետք է շատ ավելի շատ լինեն, այդպես դառը իրականությունը գոնե հաճելի ու գրավիչ է թվում: Շատ եմ սիրում կյանքի վառ գույները, որոնք գուցե ինքս եմ հորինում, սիրում եմ մարդկանց ժպիտները, սիրում եմ հրճվանքի բարձր ու ճղճղան ձայնը, նույնիսկ գռեհիկ ծիծաղը, կողքից ինչքան էլ տգեղ է նայվում , մեկ է պետք է գիտակցելով անես այն ինչը քեզ դուր է գալիս, ինչի շնորհիվ կարողանում ես ապրել քո աշխարհում…

Ջրվեժներ...

Հարավային Ամերիկայում Վենեսուելայի Չուրուն գետի վերին հոսանքում է գտնվում աշխարհի ամենաբարձր՝ Անխել ջրվեժ: Բարձրությունը 1054մ է, աշխարհում ամենաբարձրն է: Այն կոչվել է օդաչու Անխելի անունով, ով 1935 թ-ին հայտնաբերել է այն։ Թափվում է Վենեսուելայի Աույանտեպույա ժայռի բարձրունքից, որը թարգմանաբար նշանակում է՝ «Սատանայի լեռ»: Ջրվեժի չափազանց մեծ բարձրության պատճառով, վայր թափվող ջրի կաթիլները, մինչ գետնին հասնելը, գոլորշիանում ու մառախուղ են դառնում։

Դետիֆֆոս ջրվեժը գտնվում է Իսլանդիայի հյուսիս-արևելքում: Եվրոպայում ամենահզորն է: Գտնվում է Սելֆոսս ջրվեժից 1կմ ներքև, և Խաֆրագիլֆոսս ջրվեժից 2կմ վերև: Դետիֆոսսի երկարությունը մոտ 100մ է, բարձրությունը 44մ(Նիագարայի ջրվեժից 9մ քիչ): Ջրվեժից քիչ հեռու գտնվում է Միվատն լիճը:

Ջիմ-Ջիմը Ավստրալիայի գեղատեսիլ ջրվեժներից մեկն է: Ջուրը ժայռից թափվում է 200մ բարձրության վրայից, հատկապես գեղեցիկ է անձրևային եղանակներին: Ջրվեժը շրջապատող լանդշաֆտը միշտ գրավում է տուրիստներին: Ջիմ-Ջիմ ջրվեժը գտնվում է Կակադու ազգային այգու տարածքում: Այնտեղ այցելությունը հնարավոր է միայն չոր սեզոններին՝ Հունիսից Նոյեմբերը ընկած ժամանակահատվածում:

Խուանգոշուն Չինաստանի ամենահայտնի ջրվեժն է: Այն ամբողջովին շրջապատված է բուսականությամբ: Լայնությունը 81 մետր է, բարձրությունը 74: Ասիայի ամենամեծ ջրվեժն է:

Աղբյուրներ՝ 

http://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%AD%D5%A5%D5%AC

http://lifeglobe.net/entry/1016

http://news.day.az/unusual/432703.html?crnd=47695

http://ru.wikipedia.org/wiki/Деттифосс

Մշակույթ

Մշակույթը բացահայտում է մարդու էությունը, ինչպես նաև ազատության ու ստեղծագործելու իրականացումը: Հենց մշակույթն է մարդուն տարբերում, մնացած բոլոր էակներից: Բացի այդ երբ մենք խոսում ենք մշակույթի մասին, ի նկատի չենք ունենում մարդու առանձին ստեղծագործական ակտը, այլ ստեղծագործությունը ինչպես մարդու ունիվերսալ հարաբերությունը աշխարհի հանդեպ: Մասնագիտական գրականության մեջ մշակույթ ասելով հասկանում են արվեստի և գրականության ոլորտում ստեղծված արժեքները: Սակայն <<մշակույթ>> հասկացությունը ներառում է ոչ միայն արվեստն ու գրականությունը, այլև բարոյական, գիտական, իրավական, կրոնական ոլորտներում ստեղծված արժեքները: Ստեղծված մշակույթը ինքնուրույն կյանքն է: Մշակույթը պահպանվում է և փոխանցվում սերընդեսերունդ արդեն պատրաստ ձևով: Այն արտահայտում է մեծաքանակ մարդկանց զգացմունքներն ու մտքերը: Հենց մարդն է մշակույթի միջոցով փոխում աշխարհը: Հայկական մշակույթի վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել թե արևելյան հարևանների մշակույթը և թե Եվրոպական երկրների մշակույթը: Իմ կարծիքով մշակույթը բնութագրում է մարդու հոգևոր զարգացման մակարդակը, գիտելիքները, տաղանդը և այլն: Մշակույթի միջոցով է մարդ ստեղծում աշխարհը և ինքն իրեն: Յուրաքանչյուր մշակույթ անկրկնելի տիեզերք է: Մշակույթի երաժշտական ճյուղի ամենաբարդ ու կարևոր ժանրերից է օպերան: Հայկական օպերայի ձևավորումն ու զարգացումը սկսվեց 19րդ դարի վերջին տասնամյակներին: Մշակույթը օգնում է մարդուն հասկանալ թե նա ինչպես է աշխարհը իրենը դարձնում, սարքելով այն մարդու ստեղծագործություններով լի մի տուն: Հակոբ Մեղապարտը Հայ տպագրական արվեստի սկզբնավորողն ու հիմնադիրն է: Հայ մշակույթի ակունքները գալիս են դեռևս տոհմա-ցեղային շրջանից և հայկական ցեղային միությունների ու պետական կազմավորումների ժամանակներից: Դրանք մեզ ծանոթ են նաև պեղումների ժամանակ հայտնաբերված նյութերից: Պատմական Հայաստանի տարածքում հայտնաբերվել են բազմաթիվ հնագույն բնակավայրեր, որոնցում գտնված բարձր ճաշակով ու արվեստով պատրաստված զենքերը, գործիքները, կենցաղային առարկաները, արձանիկները, զարդերը և այլն վկայում են հին հայկական մշակույթի բարձր զարգացման մասին: Հայկական մշակույթը մեծ վերելք ապրեց հնագույն ժամանակներում: Հին հայկական մշակույթի ձևավորման և զարգացման մեջ որոշակի դեր ունեցավ Վանի թագավորությունը: Պահպանվել են ոչ միայն շինարարական արվեստի, այլև կավե և մետաղյա իրերի, զենք ու զրահի և զարդերի շատ նմուշներ: Հայ մշակույթը մի նոր ծաղկում ապրեց Ք.ա. VI-IV դդ.: Իմ կարծիքով հայկական մշակույթը տարիների ընթացքում շատ է զարգացել և շատ հարուստ է: Հայերի կողմից ստեղծված իրերը, որոնք ես տեսել եմ թանգարաններում, և որոնք բնորոշում են հայ արվեստը, շատ տպավորիչ և գեղեցիկ են: Հայերը ստեղծող ժողովուրդ են, թե արհեստի, թե արվեստի տեսանկյուններից: Հիասքանչ գործեր ունեն որոնք հայտնի են ողջ աշխարհով, ինչն էլ նշանակում է, որ յուրահատուկ են: Մշակույթ ասելով հասկանում եմ այն հոգևոր կամ նյութական իրերը, որոնք մարդը ստեղծում է ամբողջ հոգով և դրա միջոցով ցույց է տալիս իր մտքերը, զգացմունքները և այլն:

Աղբյուրները՝

http://www.findarmenia.com/arm/history/18/121/122

http://www.yerevan2012.org/index.php?option=com_content&view=article&id=453&Itemid=170&lang=hy

http://lraber.asj-oa.am/529/1/2009-1__149_.pdfhttp://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/Rad/01.php